Niemniej chorobowość i śmiertelność wskutek zatrzymania krążenia i oddychania pozostają wysokie, ponieważ w wielu przypadkach głębokie niedotlenienie prowadzi do niewydolności wielonarządowej u dzieci. W przypadku poza szpitalnych NZK (nagłe zatrzymanie krążenia) przeżycie wynosi między 6 a 12%. W warunkach szpitalnych, kształtuje się na poziomie około 27%. Powyższe statystyki podkreślają zatem znaczenie jak najwcześniejszego rozpoznania objawów fizjologicznych i podjęcia jak najwcześniej właściwych interwencji.

Nadmienimy też, że głównymi rytmami związanymi z zatrzymaniem krążenia u dzieci są rytmy niedefibrylacyjne. Zatem prowadzenie wysokiej jakości uciśnięć klatki piersiowej i właściwa wentylacja w przypadku zatrzymania krążenia u dzieci są kluczowe dla przeżycia.

Osobom bez wykształcenia medycznego, czy osobom, które nie odbyły specjalistycznych kursów udzielającym pierwszej pomocy poszkodowanym pediatrycznym zaleca się stosowanie standardu postępowania jak u osób dorosłych. Jeżeli poszkodowany nie oddycha, rozpocznij resuscytację od 30 uciśnięć klatki piersiowej, następnie wykonaj 2 oddechy. Pracujemy zatem w schemacie 30:2 jak w przypadku osób dorosłych.

To podejście jest o tyle słuszne, ponieważ daje poszkodowanemu pediatrycznemu szanse na przeżycie. Świadek zdarzenia nie musi się zastanawiać nad przebiegiem algorytmu odmiennego dla dziecka i osoby dorosłej, nie musi analizować „czy to jeszcze dziecko, a może już dorosły” – po prostu w każdej grupie wiekowej działa w ten sam usystematyzowany sposób – 30 uciśnięć i 2 wdechy.

Jednakże kluczowe ze względu na przeżywalności dzieci i dalsze rokowania jest zmodyfikowanie algorytmu dla dorosłych o pierwsze 5 oddechów „na start”. Wynika to z faktu, że większość za- trzymań krążenia u dzieci wynika z asfiksji (niedotlenienie organizmu spowodowane zaburzeniami oddychania), co pociąga za sobą konieczność wentylacji, aby resuscytacja była skuteczna. Zatem algorytm będzie wyglądał w następujący sposób 5 oddechów : 30 uciśnięć : 2 oddechy : 30:2:30:2 itd. W niniejszym wpisie, w całości będziemy opierać się właśnie o takie podejście.

Wyjaśnienie dot. również obowiązującego algorytm 5:15:2. Kogo dotyczy? Osoby przeszkolone w udzielaniu kwalifikowanej pierwszej pomocy, personel medyczny w zakresie podstawowych jak i zaawansowanych zabiegów resuscytacyjnych pracują w algorytmie 5:15:2 czyli pierwsze 5 oddechów „na start”, 15 uciśnięć klatki piersiowej, 2 wdechy, i dalej 15:2, 15:2 …

Przypominamy, nasze własne bezpieczeństwo jako osób udzielających pierwszej pomocy to priorytet! Na ten aspekt zwracamy szczególną uwagę rodzicom i opiekunom dzieci. Rodzice zrobią dosłownie wszystko, aby ratować własne dzieci. Przysłowiowo wejdą za dzieckiem w ogień i zrobią wszystko, aby mu pomóc. Niestety z perspektywy medycyny ratunkowej to zawsze kolejny poszkodowany. Zatem jako rodzice musimy pamiętać, aby bezwzględnie ostudzić emocje i zadbać o swoje własne bezpieczeństwo. Jeżeli sami staniemy się poszkodowanymi w żaden sposób nie pomożemy naszym dzieciom. Doskonałym przykładem jest instrukcja użycia maski tlenowej w samolocie. Obsługa zawsze zwraca szczególną uwagę na to, aby najpierw osoby dorosłe zakładały maskę w przypadku dekompresji, a w drugiej kolejności zakładały ją dzieciom.

Pamiętaj o środkach ochrony osobistej takich jak rękawiczki i maska do RKO, jeżeli taką posiadasz. Maski do RKO możesz używać również u dzieci – odwracając ją o 90 stopni zgodnie z instrukcją. Środki ochrony osobistej stosuj zawsze w przypadku dzieci obcych.  Pamiętaj również o obowiązujących rekomendacja w związku z sytuacją epidemiczną SARS-COV-2 powodująca COVID-19.

Tak jak w przypadku osób dorosłych, u starszych dzieci złap dziecko za ramiona, delikatnie potrząśnij i zapytaj: „halo, czy mnie słyszysz, czy wszystko w porządku?!” Jeżeli podejrzewamy u dziecka uraz, podchodząc do dziecka stabilizujemy w pierwszej kolejności głowę i odcinek szyjny kręgosłupa. Zawsze starajmy się podejść do poszkodowanego od strony nóg, o ile mamy taką możliwość. Zapewni to przytomnemu dziecku komfort i nie zostanie ono zaskoczone nagle, kiedy np. z za jego głowy pojawi się obca dla niego osoba.

W przypadku niemowląt starajmy się mówiąc do poszkodowanego pediatrycznego, również sprawdzić reakcję na bodźce takie jak dotyk. Możemy np. dotykać niemowlę po stopie – stymulować – i obserwować, czy dziecko reaguje, rusza się, oddycha. Jeżeli dziecko jest nieprzytomne, ale oddychające, najlepszym wyjściem będzie ułożenie go w pozycji bezpiecznej o ile nie ma widocznych urazów. Jak prawidłowo ocenić oddech – opiszemy w następnych krokach. Jeżeli dziecko oddycha i reaguje pozostawiamy je w pozycji zastanej, staramy dowiedzieć się co się stało, jak się czuje i w razie potrzeby wzywamy pomoc. Pamiętamy też, aby regularnie oceniać stan dziecka i stale je monitorować, w przypadku, kiedy jest przytomne (porusza się, płacze i reaguje na bodźce).

Kiedy oceniliśmy stan świadomości dziecka, dziecko nie reaguje na bodźce w tym momencie głośno wołamy o pomoc. Nie jest to jeszcze wezwanie służb ratunkowych czy zespołu ratownictwa medycznego pod nr. 112. W tym momencie organizujemy sobie pomoc partnera lub innego świadka zdarzenia. Będzie on niezbędny w całym procesie ratowania dziecka, pomoże nam podczas resuscytacji krążeniowo-oddechowej, będzie naszą asystą podczas wzywania służb ratunkowych.

W przypadku dzieci do 1 roku życia głowę odchylasz do pozycji neutralnej. Drogi oddechowe stają się wtedy drożne. Pozycja neutralna u niemowląt pokazana została na powyższym zdjęciu. U dzieci starszych głowę odchylisz nieco bardziej ku tyłowi do tzw. pozycji „węszącej” (patrz zdjęcie). U nastolatków – głowę odchylisz całkowicie ku tyłowi. Różnice w udrażnianiu dróg oddechowych w poszczególnych grupach wiekowych dzieci wynikają z ich budowy anatomicznej.

Aby ocenić czy oddech dziecka jest prawidłowy trzymając odchyloną głowę dziecka (lub w pozycji neutralnej u niemowlaka) przyłóż ucho do jego ust. Jednocześnie obserwuj klatkę piersiową i brzuszek (czy się unoszą i opadają) i staraj się wyczuć na policzku wydychane przez dziecko powietrze oraz je usłyszeć. Metoda ta nazywana jest „czuję, słyszę, widzę”. Dzięki temu jednocześnie lub wybiórczo będziemy w stanie zaobserwować, poczuć lub usłyszeć oddechy i ocenić ich prawidłowość u dziecka.

Aby ocenić czy oddech dziecka jest prawidłowy trzymając odchyloną głowę dziecka (lub w pozycji neutralnej u niemowlaka) przyłóż ucho do jego ust. Jednocześnie obserwuj klatkę piersiową i brzuszek (czy się unoszą i opadają) i staraj się wyczuć na policzku wydychane przez dziecko powietrze oraz je usłyszeć. Metoda ta nazywana jest „słyszę, czuję patrzę”. Dzięki temu jednocześnie lub wybiórczo będziemy w stanie zaobserwować, poczuć lub usłyszeć oddechy i ocenić ich prawidłowość u dziecka. Należy pamiętać, że w sytuacji epidemicznej związanej z SARS-COV-2 oceny oddechu dokonujemy tylko i wyłącznie poprzez obserwację klatki piersiowej i brzucha dziecka. Nie zbliżamy twarzy do nosa i ust poszkodowanego. Oczywiście mówimy o sytuacji, kiedy pomocy udzielamy obcemu dziecku.

Procesu oceny oddechu dokonuj w tym momencie nie dłużej niż 10 sekund. Licz do 10 lub poproś partnera (świadka zdarzenia) o zmierzenie czasu. Dobrą metodą na właściwe policzenie jest odliczanie 121, 122, 123, aż do 130. Gwarantuje nam to policzenie dokładnie 10 sekund w dziesięć sekund, nie krócej i nie dłużej.

Jeżeli podczas oceny oddechu udało się policzyć, poczuć lub zaobserwować 2 oddechy (1 oddech to wdech i wydech) możemy uznać, że dziecko oddycha prawidłowo. 2 oddechy na 10 sekund to niezbędne minimum.  Jeżeli policzyliśmy 1 oddech lub nie zaobserwowaliśmy w ogóle oddechów, lub nie jesteśmy pewni przechodzimy do dalszych działań resuscytacyjnych. Jeżeli dziecko oddycha prawidłowo (2 i więcej oddechów/10 sekund) układamy dziecko w pozycji bezpiecznej na boku, wzywamy pomoc i stale monitorujemy naszego poszkodowanego. Podczas układania oddychającego nieprzytomnego poszkodowanego na boku zwracamy również szczególną uwagą na urazy.

W tym momencie, tuż po udrożnieniu dróg oddechowych i ocenie oddechu wzywamy pomoc dzwoniąc pod nr. 999 lub 112. Pamiętajmy, jeżeli jesteśmy sami nie mamy nikogo do pomocy, pod numer alarmowy będziemy dzwonić po minucie prowadzenia resuscytacji krążeniowo-oddechowej u dziecka, w innym przypadku, kiedy mamy osobę, która może wykonać za nas telefon prosimy ją o to działanie, a sami rozpoczynamy RKO.

Wytyczne Europejskiej Rady Resuscytacji wyraźnie rekomendują, kiedy wezwać pomoc:

„Dla ratowników ważne jest, aby wezwać pomoc tak szybko, jak to możliwe, gdy tylko dziecko straci przytomność. Gdy jest więcej niż jeden ratownik, jeden z nich rozpoczyna resuscytację, podczas gdy drugi idzie po pomoc.

“Gdy jest tylko jeden ratownik, prowadzi on resuscytację przez około minutę lub 5 cykli, zanim uda się po pomoc. Aby zminimalizować czas trwania przerwy w RKO, możliwe jest przeniesienie niemowlęcia lub małego dziecka do miejsca wzywania pomocy.

Jeśli dziecko nie oddycha lub oddycha nieprawidłowo wykonaj pięć (5) pierwszych oddechów ratowniczych.

Wdechy u niemowląt:

Wdechy u dzieci powyżej 1 roku życia:

Co zrobić, jeżeli podczas oddechów ratunkowych klatka piersiowa dziecka się nie unosi?

Zarówno u niemowlęcia, jak i u dziecka, jeśli wykonanie skutecznego oddechu natrafia na trudność, drogi oddechowe mogą być niedrożne:

Po wykonanej sekwencji pierwszych pięciu startowych oddechów ratunkowych oceń stan dziecka. Poszukuj oznak takich jak ruch, kaszel, wydawane dźwięki, reakcje lub prawidłowy oddech (minimum 2/10 sekund). Na etap oceny poświęcasz nie więcej niż 10 sekund. Zwróć uwagę na oddechy agonalne (nieregularne pojedyncze westchnienia) – przypominamy to wskazanie do dalszych działań resuscytacyjnych i nieprawidłowy oddech. W przypadku stwierdzenia prawidłowego oddechu, kiedy dziecko jest nieprzytomne, ułóż je w pozycji bezpiecznej i stale monitoruj.

W przypadku braków oznak krążenia (prawidłowy oddech, reakcje, kaszel itp.) rozpocznij uciśnięcia klatki piersiowej dziecka. W sekwencji 30 uciśnięć i dalej 2 oddechy. U wszystkich dzieci uciskamy dolną połowę mostka. Uciśnięcia powinny być wystarczająco mocne, aby obniżyć mostek dziecka przynajmniej na głębokość jednej trzeciej wymiaru przednio tylnego klatki piersiowej. Przyjmujemy zasadę uciśnięć „szybkich i mocnych” Nie należy obawiać się siły nacisku i potencjalnie wyrządzonych z tego powodu urazów klatki piersiowej.

Podczas uciśnięć klatki piersiowej dziecka pozwalamy się jej całkowicie rozprężać, czyli powracać do stanu pierwotnego i tak kontynuujemy uciśnięcia w tempie 100 do 120 uciśnięć na minutę. Po wykonaniu 30 uciśnięć wykonujemy 2 oddechy ratownicze i powtarzamy całą sekwencję 30:2 od początku.

Uciśnięcia klatki piersiowej u niemowląt

Uciśnięcia wykonuj opuszkami dwóch palców w dolnej części mostka. Tak aby obniżyć mostek o przynajmniej jedną trzecią wymiaru przednio-tylnego klatki piersiowej lub około 4 cm.

Uciśnięcia klatki piersiowej u dzieci powyżej 1. roku życia

Aby uniknąć uciśnięć nadbrzusza, zlokalizuj wyrostek mieczykowaty poprzez znalezienie miejsca, w którym dolne żebra łączą się ze sobą. Należy umieścić nadgarstek jednej dłoni na mostku, na szerokość jednego palca powyżej wyrostka mieczykowatego.

Powtarzaj całą sekwencję w układzie 30:2:30:2:30 … Wdechy i uciśnięcia wykonuj zgodnie z opisem pkt. powyżej pamiętając o podziale wiekowym dzieci. Resuscytację kontynuuj nieprzerwanie aż do przybycia Zespołu Ratownictwa Medycznego lub innych służb, lub do całkowitego wyczerpania własnych sił, do powrotu oznak krążenia. Czynności resuscytacyjne możesz przerwać również w sytuacji, kiedy zagraża ci bezpośrednie niebezpieczeństwo.

Podczas prowadzenia RKO możesz dokonywać zmian z partnerem lub świadkiem zdarzenia. Ważne, aby dokonać zmiany w sposób płynny i nie wydłużający przerwy w czynnościach resuscytacyjnych. Najlepiej odpowiednio wcześniej zakomunikować potrzebę zmiany i zrobić to na „trzy, dwa, jeden już”

W serii wpisów pierwsza pomoc w nagłym zatrzymaniu krążenia u osób dorosłych opisaliśmy szczegółowo cały algorytm związany z resuscytacja krążeniowo-oddechowa osób dorosłych oraz pierwsza pomoc w przypadku nagłego zatrzymania krążenia. Z wcześniej wymienionych wpisów dowiesz się miedzy innymi: jak ocenić oddech u osoby poszkodowanej?, jak zadbać o własne bezpieczeństwo?, jak udrożnić drogi oddechowe u osoby poszkodowanej?, jak uciskać klatkę piersiową podczas RKO?

Zapraszamy również do zapoznania się z wpisami dotyczącymi oceny stanu poszkodowanego, między innymi: schemat oceny stanu świadomości poszkodowanego – AVPU, schemat oceny poszkodowanego – ABCDE, schemat oceny poszkodowanego – wywiad SAMPLE

Zapraszamy do lektury!

szkolenia z pierwszej pomocy Wrocław, szkolenia z pierwszej pomocy dla firm Wrocław, kursy z pierwszej pomocy dla firm we Wrocławiu, pierwsza pomoc szkolenia Wrocław, kursy z pierwszej pomocy dla rodziców Wrocław, zaawansowany kurs pierwszej pomocy Wrocław, podstawowy kurs pierwszej pomocy Wrocław Szkolenie z pierwszej pomocy dla pracowników Wrocław Kurs pierwszej pomocy dla pracowników Wrocław