Wstrząs anafilaktyczny występuje co roku u około 3% osób. Najczęściej u osób młodych, głównie u kobiet. U dzieci za pojawienie się objawów wstrząsu anafilaktycznego najczęściej odpowiedzialne są pokarmy (zawarte w nich alergeny), a u osób dorosłych często przyczyną anafilaksji są leki oraz użądlenia owadów. Co to jest wstrząs anafilaktyczny i jakie są jego przyczyny? Wstrząs anafilaktyczny czyli anafilaksja to nic innego jak szybko rozprzestrzeniająca się i zagrażająca naszemu życiu i zdrowiu reakcja alergiczna w odpowiedzi na czynnik, który ją wywołuje np. pokarm, leki, czy jad błonkoskrzydłych.

U większości chorych objawy wstrząsu poprzedza pojawienie się zmian skórnych – np. wysypki. Kolejne groźne objawy to między innymi: zawroty głowy, uczucie silnego osłabienia, kołatanie serca, uczucie braku powietrza czy nudności i wymioty. Charakterystycznym objawem dla poszkodowanego we wstrząsie jest również chłodna, blada, spocona „lepka” skóra, szybkie bicie serca, suchość w ustach, przyspieszony oddech, w ostateczności może dojść do utraty przytomności, a nawet zgonu, który najczęściej spowodowanym jest silnym obrzękiem tkanek gardła co doprowadza do zamknięcia krtani i niemożności oddychania. Podsumowując. W najcięższym stadium wstrząsu anafilaktycznego wszystkie wyżej wymienione objawy się łączą. Dochodzi do zmiany skórnych, problemów z drożnością dróg oddechowych (oddychaniem) i problemów z krążeniem.

Jeżeli jest taka możliwość, na wstępie należy przerwać działanie czynnika powodującego reakcję alergiczną, np. usunąć żądło z pęcherzem jadowym. W przypadku poszkodowanych, którzy mają problem z oddychaniem, należy też pomóc im przyjąć pozycje wygodną dla nich, najczęściej pozycję siedzącą lub pól leżącą, która ułatwia oddychanie. Generalnie zalecaną również we wstrząsie pozycją jest pozycja przeciwwstrząsowa, czyli taka, w której poszkodowany leży na plecach z uniesionymi ku górze nogami. W przypadku osób oddychających nieprzytomnych stosujemy zawsze pozycję bezpieczną.  Należy pozostać przy poszkodowanym, monitorując go i wezwać pomoc pod nr. 112/999. W przypadku utraty przytomności należy ocenić oddech poszkodowanego i w przypadku jego braku rozpocząć RKO. Jeżeli mamy kontakt z osobą, która w przeszłości silnie reagowała na alergeny i zostały one zdiagnozowane – prawdopodobnie ma przy sobie ampułko-strzykawkę lub auto-strzykawkę z adrenaliną, którą należy pomóc przyjąć poszkodowanemu lub po prostu podać.

Adrenalina jest najważniejszym lekiem używanym w leczeniu anafilaksji. Adrenalina jest najbardziej skuteczna, jeśli zostanie podana jak najwcześniej po pojawieniu się objawów reakcji anafilaktycznej , a jej niekorzystne działanie obserwuje się bardzo rzadko. Kiedy objawy nie ustępują a stan poszkodowanego się pogarsza, podajemy lub pomagamy przyjąć kolejną jej dawkę (po 5-10 minutach). Zatem jeżeli poszkodowany ma przy sobie ampułko-strzykawkę lub auto-strzykawkę z adrenaliną – pomagamy mu ją przyjąć bądź podajemy sami, jeżeli jesteśmy przeszkoleni. Podaż adrenaliny odbywa się domięśniowo, najczęściej w mięsień czworo-głowy uda. W przypadku użycia pena EpiPen, odbezpieczamy auto-strzykawkę zdejmując górne (niebieskie) zabezpieczanie, przyciskamy pen mocno do uda (mięsień czworogłowy uda), kiedy usłyszymy charakterystyczny „kllik” liczymy do 10. Adrenalina zostaje podana automatycznie.