W Polsce co roku dochodzi do około 300 – 400 tysięcy oparzeń z czego 50 – 70% z nich dotyczy dzieci. Oparzenia są obciążone około 10% odsetkiem śmiertelności. Szybka i skutecznie udzielona pierwsza pomoc osobie poszkodowanej ma kluczowe znaczenie w dalszym leczeniu i znacząco wpływa na polepszenie rokowań w związku z obrażeniami, które powodują oparzenia.

Ze względu na głębokość obrażeń, oparzenia dzieli się na powierzchowne, o pośredniej głębokości oraz głębokie.

Oparzenie powierzchowne obejmuje uszkodzenie samego naskórka, rana cechuje się wystąpieniem rumienia (zaczerwienienie), jest bolesna, goi się około tygodnia i ostatecznie nie pozostawia większych śladów. Oparzenia powierzchowne w pierwszych dniach po urazie mogą powodować dolegliwości bólowe. Z reguły takie oparzenia nie wymagają leczenia w ośrodku specjalistycznym. Na tego typu obrażenia możemy również stosować preparaty takie jak: Panthenol, Bepanthen, oraz jałowe opatrunki osłonowe jeżeli takowe są potrzebne. Doskonale sprawdzają się również opatrunki hydrożelowe, który przynoszą ulgę, przyspieszają regenerację oraz stanowią opatrunek osłonowy.

Oparzenia pośrednie obejmują naskórek i część grubości skóry właściwej, powodują powstanie surowiczych pęcherzy, zaczerwienienia oraz są bolesne. Tego typu oparzenia goją się około 2–3 tygodni a prawidłowo leczone nie powinny również pozostawiać blizn.

Oparzenie głębokie obejmuje pełną grubość skóry właściwej. Skóra jest biała, twarda tzw. „woskowa” lub brunatna i na skutek uszkodzenia nerwów czuciowych poszkodowany nie odczuwa bólu. Takie oparzenie goi się od kilku tygodni do kilku miesięcy. Pozostawia trwałe blizny, prowadzi do powstania przykurczy, które wymagają leczenia operacyjnego i rehabilitacji. Leczenie oparzenia głębokiego wymaga ingerencji chirurgicznej oraz długotrwałej rehabilitacji.

Najgłębsze oparzenia charakteryzują się uszkodzeniem pełnej głębokości skóry oraz sąsiadujących tkanek lub narządów. Oparzona okolica ciała jest zwęglona, wymaga usunięcia chirurgicznego i przeszczepów skóry.

Stosowana przy oparzeniach reguła dziewiątek polega na podziale powierzchni skóry na rejony odpowiadające 9% oraz wielokrotności tej cyfry. Wartość tę ma głowa osoby dorosłej, małe części lewego i prawego ramienia oraz górna i dolna część tułowia. Natomiast lewa i prawa noga odpowiadają po 18%, a genitalia 1%. Regułę piątek stosuje się u niemowląt i dzieci. Wówczas powierzchnię skóry dziecka dzieli się na obszary, które odpowiadają 5% oraz wielokrotności tej wartości.

Oparzenia rozrzucone po całym obszarze ciała mierzone są według reguły dłoni. Jak przyjęło się, powierzchnia dłoni poszkodowanego, mierzona bez palców i kciuka stanowi 1% całkowitej powierzchni ciała.

We względu na skalę obrażeń spowodowanych oparzeniami wskazaniami do hospitalizacji będzie dowolne oparzenie u dziecka, rozległe oparzenie I stopnia, oparzenie II stopnia obejmujące powyżej 10% całkowitej powierzchni ciała, wszystkie oparzenia III stopnia oraz wszystkie oparzenia w obrębie twarzy, krocza, dłoni, stóp, dużych stawów oraz dróg oddechowych. Rozległość oparzeń II stopnia i wskazania do hospitalizacji:

wskazania do hospitalizacji, oparzenia III stopnia:

W działaniach pierwszo-pomocowych najczęściej będziemy mieli do czynienia z oparzeniami termicznymi, wynikającymi z działania wysokich temperatur, np. na skutek oblania się przez poszkodowanego gorącym płynem. W takich sytuacjach najlepszym działaniem jest miejscowe chłodzenie skóry za pomocą chłodnej (letniej) bieżącej wody przez minimum 15-20 minut oraz późniejsze zabezpieczenie poparzonego obszaru za pomocą sterylnego opatrunku lub opatrunku żelowego.

Generalną i jedną z ważniejszych zasad w postępowaniu z osobami, które uległy oparzeniom tego (I i II stopień) typu jest jak najszybsze usunięcie odzieży (jeżeli mamy taką możliwość, delikatnie zdejmujemy ubranie z miejsca oparzenia, najlepiej rozcinając je nożyczkami) a przede wszystkim zdjęcie biżuterii (zegarki, pierścionki itp.) z oparzonych kończyn, ponieważ na skutek urazu dochodzi do szybko narastającego obrzęku.

Udzielając pierwszej pomocy oparzonemu, zawsze w pierwszej kolejności pamiętamy o własnym bezpieczeństwie oraz o bezpieczeństwie świadków zdarzenia. Należy zatem odciąć wszystkie źródła energii, które potencjalnie powodują oparzenia i zaopatrywać poszkodowanego w bezpiecznym miejscu.

Pierwsza pomoc u poszkodowanego oparzonego ma duży wpływ na rokowanie i przebieg leczenia. Szczególnie chłodzenie rany oparzonej w pierwszych kilkunastu minutach (minimum 15 – 20) po urazie decyduje o dalszym gojeniu. W powierzchniowych oparzeniach pierwszego i drugiego stopnia na skutek chłodzenia wodą zmniejsza się energia cieplna okolicy oparzonej, co zabezpiecza ranę przed pogłębieniem.

Należy pamiętać, iż w przypadku miejscowego chłodzenia bieżącą wodą jej temperatura nie może być zbyt niska. Woda musi być po prostu chłodna (letnia, nie zimna, nie lodowata). Nie stosujemy również okładów z lodu. W kolejnym etapie przynoszenia ulgi poszkodowanemu, który uległ oparzeniom doskonale sprawdzają się opatrunki żelowe. Opatrunki takie można również stosować w oparzeniach II i III stopnia oraz w miejscach, gdzie ciężko będzie nam chłodzić skórę poszkodowanego np. na twarzy. Opatrunki żelowe dedykowane na oparzenia są opatrunkami jałowymi, świetnie zabezpieczającymi rany oparzeniowe i przyspieszają leczenie. Są doskonałą alternatywą dla opatrunków osłonowych zbudowanych ze sterylnych gaz.

W przypadku oparzeń II i bezwzględnie III stopnia lub w przypadku oparzeń u dzieci (niezależnie od stopnia oparzenia) udajemy się na SOR lub wzywamy Zespół Ratownictwa. Pamiętamy, aby stale monitorować stan poszkodowanego, w razie utraty przytomności oceniamy oddech, w razie braku oddechu lub nieprawidłowym oddechu rozpoczynamy resuscytację krążeniowo-oddechową. Poszkodowanemu, który uległ oparzeniom zapewniamy również komfort termiczny, chronimy go przed urazami wtórnymi. Oceny stanu poszkodowanego dokonujemy zgodnie z algorytmami AVPU (świadomość/przytomność), ABC (drożność dróg oddechowych, oddech, krążenie … i dalej: krwotoki/urazy), SAMPLE (wywiad z poszkodowanym i/lub świadkami zdarzenia).

Źródłami oparzenia chemicznego są zazwyczaj kwasy i zasady. Środki parząco-żrące niszczą skórę, błony śluzowe a nawet leżące pod nimi głębsze tkanki. W zależności od rodzaju substancji, jej stężenia i czasu działania uszkodzenia różnią się zarówno pod kątem głębokości oraz wielkości.

W sytuacji oparzenia substancją chemiczną należy natychmiast dokładnie usunąć szkodliwą substancję spłukując ją dużą ilością chłodnej (letniej) wody. Jeżeli pojawiły się pęcherze, nie należy ich przekłuwać. W przypadku oparzenia wapnem niegaszonym, najpierw należy mechanicznie usunąć wapno i dopiero wtedy spłukać jego resztki. Wówczas na oparzone miejsce należy założyć jałowy opatrunek.

Przy oparzeniu oka należy przepłukać je wodą, przez ok. 20 – 30 minut i co szczególnie istotne, poszkodowany musi poruszać gałką oczną we wszystkich kierunkach. Przy oparzeniu przełyku nie wolno prowokować wymiotów.

Po udzieleniu pierwszej pomocy należy starać się zabezpieczyć resztki substancji żrącej (jeżeli mamy taką możliwość) lub zebrać informacje o substancjach (butelki, opakowania itp.) Te informacje przekażemy Zespołowi Ratownictwa Medycznego, innym służbom ratunkowym lub lekarzowi na Szpitalnym Oddziale Ratunkowym.

Do oparzenia elektrycznego może dojść na skutek działania prądu niskonapięciowego, wysokonapięciowego lub łuku elektrycznego. Obrażenia prądem mogą być przyczyną zmian miejscowych – martwicy skóry lub głębszych struktur oraz ogólnoustrojowych – na skutek zaburzeń rytmu serca może dojść do zgonu.

Oparzenie prądem występującym w domu, o niskim, przemiennym napięciu 230V powoduje powierzchowne urazy skóry i najczęściej niegroźne zaburzenia neurologiczne. Charakterystyczne dla działania prądu elektrycznego o wysokim napięciu są: widoczne na ciele miejsce wejścia i wyjścia w postaci martwicy skóry oraz ciężkie obrażenia ogólnoustrojowe.

Prąd stały o wysokim napięciu może również wywołać silny skurcz mięśni i spowodować odrzucenie porażonego od źródła prądu, wskutek czego u około 15% ofiar ciężkich oparzeń współistnieją obrażenia wielonarządowe.

Przed udzieleniem pierwszej pomocy porażonemu przede wszystkim trzeba odciąć źródło prądu, następnie ocenić stan ogólny i przystąpić do czynności resuscytacyjnych. W warunkach domowych odcięcie źródła prądu będzie polegać na wyjęciu wtyczki z kontaktu lub wyłączeniu bezpieczników. Jeśli nie mamy pewności, czy poszkodowany ma kontakt ze źródłem prądu, wówczas należy go odsunąć w bezpieczne miejsce przy użyciu izolatorów (np. kijem od miotły). Generalna zasada brzmi – bezpieczeństwo ratownika przede wszystkim, zatem poszkodowanego nie wolno bezpośrednio dotykać do czasu, kiedy nie jesteśmy pewni w 100% że nie jest on dalej pod wpływem energii elektrycznej.

W dalszych etapach udzielania pierwszej pomocy oceniamy stan ogólny poszkodowanego, oceniamy oddech, wzywamy pomoc. Postępujemy zgodnie z algorytmami AVPU (ocena przytomności), ABC (drożność dróg oddechowych, oddech, krążenie/urazy/krwotoki). W przypadku braku lub nieprawidłowości w oddechu przechodzimy do czynności resuscytacyjnych. Jeżeli dostępny jest automatyczny defibrylator zewnętrzny (AED), włączamy urządzenie i postępujemy zgodnie z instrukcjami wizualno-głosowymi.

Należy pamiętać aby również zdjąć (o ile mamy taką możliwość) z poszkodowanego tlące się ubranie oraz biżuterię, a rany zabezpieczyć jałowym opatrunkiem. U porażonych prądem nie zaleca się stosowania standardowych dla oparzeń termicznych procedur polegających na chłodzeniu ran. Najlepiej zabezpieczyć rany jałowym opatrunkiem osłonowym lub opatrunkiem hydrożelowym.

szkolenia z pierwszej pomocy Wrocław, szkolenia z pierwszej pomocy dla firm Wrocław, kursy z pierwszej pomocy dla firm we Wrocławiu, pierwsza pomoc szkolenia Wrocław, kursy z pierwszej pomocy dla rodziców Wrocław, zaawansowany kurs pierwszej pomocy Wrocław, podstawowy kurs pierwszej pomocy Wrocław Szkolenie z pierwszej pomocy dla pracowników Wrocław Kurs pierwszej pomocy dla pracowników Wrocław