Omdlenie to nic innego jak krótkotrwała i przemijająca utrata przytomności. Omdlenie ma gwałtowny początek, ustępuje zwykle samoistnie i szybko – w przeciągu kilkudziesięciu sekund, maksymalnie, kilku minut (1-2 min.). Spowodowane jest niedostateczną (zmniejszoną) ilością dostarczonego do naszego mózgu tlenu poprzez obniżeniu ciśnienia tętniczego. Do częstych przyczyn omdlenia należą:

przyczynami omdlenia mogą być również:

Często też używamy naprzemiennie określenia omdlenie i zasłabnięcie. Jednak są to dwie różne sytuacje. Omdlenie wiąże się z krótkotrwałą utratą przytomności i tak jak wspominaliśmy na początku wpisu jest wywołane przejściowym niedotlenieniem mózgu. Zasłabnięcie to sytuacja kiedy doszło do utraty przytomności. W pierwszej sytuacji tj. w przypadku omdlenia poszkodowany po krótkim czasie odzyska świadomość

“Mroczki przed oczyma”, duszność, słabość, zawężone pole widzenia, blada spocona skóra, zawroty głowy, sile kołatanie serca czy uczucie gorąca. Są to charakterystyczne objawy dla stanu przedomdleniowego. Nasz organizm próbuje się bronić przed utratą przytomności. W tym momencie możemy już działać i udzielać pierwszej pomocy za pomocą prostych manewrów fizykalnych przeciwdziałających obniżeniu ciśnienia, które przerwą stan przedomdleniowy.

Wytyczne Europejskiej Rady Resuscytacji (z roku 2021) wskazują na podstawowe metody pierwszej pomocy w stanie przedomdleniowym, są to:

Jeżeli rozpoznajesz u danej osoby objawy stanu przedomdleniowego możesz działać już w tym momencie.  

Poleć osobie, aby w miarę możliwości przykucnęła, przysiad wspomoże napięcie mięśni dolnej części ciała, tym samym zwiększy się ciśnienie tętnicze, możesz polecić również osobie napinać mięśnie nóg i je krzyżować lub napiąć mięśnie ramion. Wszystkie te manewry fizykalne będą przeciwdziałać obniżeniu ciśnienia tętniczego.

Jeśli w/w manewry fizykalne nie przynoszą poprawy, poszkodowany nie czuje się lepiej, a ty jesteś świadkiem sytuacji, kiedy poszkodowany zaczyna tracić równowagę – postaraj się złagodzić (zminimalizować) w miarę możliwości jego upadek.

Po wcześniejszej ocenie przytomności i oddechu w przypadku omdlenia można zastosować pozycję czterokończynową, podnosząc jednocześnie nogi i ręce poszkodowanego ku górze, lub zastosować pozycję z uniesieniem tylko samych nóg ku górze. W/w pozycje podniosą chwilowo ciśnienie krwi u poszkodowanego co doprowadzi do chwilowej (przejściowej) poprawy stanu poszkodowanego dzięki szybszemu dostarczeniu krwi do mózgu poszkodowanego. Unosząc nogi poszkodowanego ku górze, może wspomóc się własnymi ramionami lub np. krzesłem.

Uwaga! Pozycję przeciwwstrząsową i czterokończynową możemy zastosować, kiedy jesteśmy pewni omdlenia u poszkodowanego. W innych przypadkach np. OZW (ostry zespół wieńcowy – zawał czy np. udar mózgu) nie stosujemy w/w pozycji, tak aby, nadmiernie nie obciążać serca u poszkodowanego. Jeżeli nie mamy pewności z czym mamy do czynienia – najlepszą pozycją u poszkodowanego nieprzytomnego i oddychającego (zachowany prawidłowy oddech) jest zawsze pozycja boczna.

Jeżeli nasz poszkodowany jest poszkodowanym urazowym, np. w skutku omdlenia doznał urazu – pozostawiamy go w pozycji zastanej i zajmujemy się zaopatrzeniem urazów.

W przypadku, kiedy napotykasz już zaistniałą sytuację i otrzymujesz informację o omdleniu (np. od świadka zdarzenia) zakładaj zawsze, że omdlenie może okazać się czymś innym. Postępowanie w tej konkretnej sytuacji bezie zatem wyglądać w następujący sposób:

1. Oceń stan świadomości poszkodowanego. Sprawdź jego reakcje, zapytaj głośno „Halo, czy Pan/Pani mnie słyszy, jak Pan/Pani się czuje” Potrząśnij delikatnie za ramiona (zobacz: jak ocenić w pierwszej pomocy stan świadomości poszkodowanego?)

2. Kiedy poszkodowany nie odpowiada, nie reaguje – oceń oddech metodą ABC (zobacz: jak prawidłowo ocenić oddech poszkodowanego, jak udrożnić drogi oddechowe, jak ocenić krążenie?)

3. Kiedy poszkodowany nie oddycha lub oddycha w nieprawidłowy sposób – przejdź do resuscytacji krążeniowo-oddechowej z użyciem AED jeżlei jest dostępne. (zobacz: jak prowadzić resuscytację krążeniowo-oddechowa?)

Pamiętaj ocena oddechu i stanu świadomości to każdorazowo priorytet – być może omdlenie okaż się nagłym zatrzymaniem krążenia i będziesz rozpoczynać w tym momencie resuscytację krążeniowo-oddechową.

Jeżeli poszkodowany po kilku minutach nie odzyskuje przytomności i znajduje się już w pozycji bezpiecznej i wezwij pomoc pod nr. 112 lub 999

Monitoruj poszkodowanego sprawdzając regularnie oddech, zadbaj również o jego termikę (chroń przed wychłodzeniem, lub przegrzaniem) i czekaj na przybycie służb ratunkowych.