Skala oceny wychłodzenia organizmu. Hipotermią określa się zmniejszenie temperatury głębokiej ciała <35°C. Wyróżnia się następujące rodzaje hipotermii: łagodną (35–32°C) umiarkowaną (32–28°C) ciężką (<28°C).

Do wychłodzenia organizmu dochodzi najczęściej z powodu złych warunków atmosferycznych, zwłaszcza, jeżeli człowiek przez dłuższy czas jest wystawiony na zimno, wilgoć lub wiatr. Ciało traci temperaturę na skutek promieniowania – emisji energii cieplnej do otoczenia, konwekcji – oddawanie ciepła np. poprzez wystawienie się na wiatr lub np. wymianę ciepła „z ciała do wody”, przewodzenia – np. poszkodowany na skutek upadku leży w śniegu lub na zamarzniętej ziemi, parowania – oddanie ciepła wraz z poceniem się.

Na hipotermię, czyli wychłodzenie organizmu narażony jest każdy! Jednak szczególnie w grupie ryzyka są osoby starsze, dzieci, osoby osłabione (chore), osoby w kryzysie bezdomności lub … będące pod wpływem alkoholu!  Hipotermia to nie tylko „góry”, “las” czy środowisko generalnie nazywane przez nas nieprzyjaznym. W aglomeracjach miejskich również spotykamy się z hipotermią, którą nazywamy „hipotermią miejską” Na hipotermię miejską narażone są przede wszystkim osoby czasowo lub stale bezdomne, osoby pod wpływem alkoholu. “Hipotermia miejska” dotyka również osób starszych, które rzadko opuszczają swoje domostwa, nie są odpowiednio zaopiekowane i zazwyczaj w nich zostają odnalezione. Szczególnie w okresie jesienno – zimowym nie przechodźmy obojętnie nigdy obok osób bezdomnych będących w kryzysie bezdomności, osób starszych, samotnych.

W aglomeracjach miejskich również spotykamy się z hipotermią, którą nazywamy „hipotermią miejską” Na hipotermię miejską narażone są przede wszystkim osoby czasowo lub stale bezdomne, osoby pod wpływem alkoholu. “Hipotermia miejska” dotyka również osób starszych, które rzadko opuszczają swoje domostwa, nie są odpowiednio zaopiekowane i zazwyczaj w nich zostają odnalezione. Materiały własne: GOTOWI DO RATOWANIA.PL

Według czterostopniowej szwajcarskiej skali hipotermii (Swiss Staging System) hipotermię i jej objawy dzielimy na:

W łagodnej hipotermii – I stopień poszkodowany jest przytomny, występują drażnienia mięśniowe, poszkodowany może być osłabiony, może mieć trudności z mówieniem czy ból i zawroty głowy. W kolejnym stadium – II a później III stopień, czyli hipotermii umiarkowanej, nie występują drżenia mięśniowe spada częstotliwość oddechów i akcji serca. Poszkodowany może mieć halucynacje, zachowywać się nieracjonalnie a stan jego świadomości ulega pogorszeniu do utraty przytomności włącznie. W hipotermii ciężkiej –IV stopień następuje utrata przytomności, spadek ciśnienia tętniczego krwi, śpiączka, zaburzenia oddychania, pojawiają się zaburzenia rytmu serca, które powodują całkowity zanik czynności mechanicznej i elektrycznej serca.

Koc termiczny Blizzard 3 Layer Survival Blanket. Źródło: https://www.blizzardsurvival.com/shop/blizzard-3-layer-trauma-blanket/ 

Pierwsza i najważniejsza rzecz w hipotermii łagodnej – I stopień to zadbanie o termikę poszkodowanego. Przerywamy (izolujemy), zatem narażanie poszkodowanego na wszystkie czynniki wychładzające i ewakuujemy ostrożnie do pomieszczeń/miejsc ciepłych, bezwietrznych, zdejmujemy mokre ubrania i wymieniamy na suche, okrywamy poszkodowanego dodatkowymi warstwami – i stopniowo ogrzewamy. Jeżeli chory jest przytomny, można podać doustnie ciepłe słodkie płyny. Poszkodowanego możemy ogrzewać również za pomocą pakietów grzewczych. Najważniejsza zasada – im więcej dodatkowych warstw tym lepiej! Zakładamy zatem na poszkodowanego wszystko co mamy pod ręką, a ostatnią warstwą jest folia NRC. Sama folia NRC jako jedna warstwa izolująca nie wystarczy. Poszkodowanego zawsze trzeba “opakować szczelnie” wieloma warstwami i stopniowo ogrzewać.

Folia NRC – koc termiczny “Space Blanket”, folia metalizowana tzw. “folia życia”

W kolejnych stadiach hipotermii, czyli II i III stopień, gdzie występują zaburzeniami świadomości, bez dreszczy poszkodowanemu zapewniamy termoizolację, wielowarstwowe okrycie, ogrzewanie np. za pomocą pakietów grzewczych – unikamy przemieszczania poszkodowanego. Gdy poszkodowany jest nieprzytomny – III stopień monitorujemy funkcje życiowe poszkodowanego – udrażniamy drogi oddechowe i sprawdzamy oddech metodą ABC (tak samo jak przy RKO) z jednym wyjątkiem. Czas oceny oddechu (i krążenia) w hipotermii powinien być dłuższy i musi wynosić minimum 60 sekund (ponieważ oddech staje się ledwo wyczuwalny). Bezwzględnie poszkodowany zawsze wymaga hospitalizacji, dlatego należy zawsze wezwać służby ratunkowe 999/112 lub 601 100 300 w górach.

Koc termiczny TechTrade Ready-Heat™ II Blanket.

W ostatnim – IV stopniu hipotermii podejmujemy RKO (resuscytacja krążeniowo-oddechowa) oraz wzywamy służby ratunkowe. Czego generalnie nie robimy podczas udzielania pierwszej pomocy osobie w hipotermii? Nie ogrzewamy gwałtownie poszkodowanego, nie pocieramy, nie rozgrzewamy drastycznie miejscowo, nie wystawiamy bezpośrednio na działanie silnych urządzeń grzewczych, nie przemieszczamy agresywnie poszkodowanego i nigdy nie podajemy …. alkoholu!

Centrum Leczenia Hipotermii Głębokiej: Akcja ratunkowa Babia Góra. Akcja ratunkowa w masywie Babiej Góry 29/30.12.2014. Pozaustrojowe leczenie pacjenta w hipotermii głębokiej w trakcie zatrzymania krążenia.

Know-how, jak zadbać o komfort termiczny (cieplny) osoby wychłodzonej – podpowiadamy dobre praktyki i rozwiązania:

W pierwszej pomocy każdorazowo podejmujemy czynności resuscytacyjne (resuscytacja krążeniowo-oddechowa) kiedy ocena oddechu wskazuje na oddech nieprawidłowy lub jego brak (0 lub 1 oddech podczas 60 sekund oceny w przypadku poszkodowanego w hipotermii) oraz kiedy osoba poszkodowana jest nieprzytomna. W medycznych czynnościach ratunkowych unika się stwierdzania zgonu u pacjenta w hipotermii. Przy niskiej temperaturze tętno może być bardzo wolne, słabo napięte, niemiarowe, a ciśnienie tętnicze nieoznaczalne. Hipotermia działa ochronnie na ośrodkowy układ nerwowy (OUN) i istotne dla życia narządy. Zatem niska temperatura w tym przypadku jest dla poszkodowanego „zbawienna” Przy temperaturze głębokiej 18°C mózg może tolerować zatrzymanie krążenia trwające do 10 razy dłużej niż przy 37°C (szczególnie u chorych, u których do NZK doszło z przyczyn kardiologicznych).

Środki ostrożności, o których warto pamiętać to przede wszystkim:

Przeczytaj: Komfort cieplny osoby poszkodowanej. Jak zadbać o termikę w pierwszej pomocy.

Przeczytaj: Schemat oceny stanu świadomości poszkodowanego AVPU

Przeczytaj: Schemat oceny poszkodowanego ABCDE

Przeczytaj: Schemat oceny poszkodowanego, wywiad SAMPLE

Przeczytaj: Resuscytacja krążeniowo-oddechowa 

Przeczytaj: Jak udzielić pierwszej pomoc w dobie COVID-19