Wiosna oraz miesiące letnie sprzyjają częstszemu korzystania z form wypoczynku na świeżym powietrzu w parkach, lasach na łąkach czy w górach. Ten czas to również zwiększone ryzyko pokąsania przez kleszcze mogące przenosić groźne dla zdrowia, bakterie, wirusy i pierwotniaki.

W Polsce występuje kilka gatunków kleszczy, z których „istotne znaczenie” dla ludzi ma kleszcz pospolity czy łąkowy. Kleszcze zamieszkują tereny łąk, zarośli i lasów, spotkamy je również a mieście na terenach zielonych, w parkach, na trawnikach czy skwerach zieleni.

Owady te są pasożytami zewnętrznymi kręgowców, drobnych gryzoni, zwierzyny płowej, bydła, koni, ptaków, rzadziej gadów. Człowiek jest dla nich żywicielem przypadkowym. Ich aktywność zależy od temperatury otoczenia. Jej wzrost powoduje zwiększenie aktywności kleszczy, która w Polsce rozpoczyna się na przełomie marca i kwietnia i trwa do października/listopada. Szczyt aktywności kleszczy przypada na okresy: maj, czerwiec oraz wrzesień i październik.

Kleszcze wbrew obiegowej i błędnej opinii nie atakują nas z zaskoczenia spadając z wysokiego drzewa. Osobniki w różnym stadium rozwoju wspinają się na rośliny o wysokości od 30 cm do około max. 1,5 metra w przypadku osobników dorosłych i tam oczekują na człowieka czy zwierzę – na swojego żywiciela.

Ryzyko pogryzienia przez kleszcze zwiększa się, kiedy przebywamy na terenie ich częstego występowania. Lasy, łąki, parki itp. Jeżeli wybieramy te miejsca, warto minimalizować potencjalne pogryzienie przez kleszcze, stosując podstawowe środki zabezpieczające takie jak:

Pierwsza pomoc w przypadku ugryzienia przez kleszcza. BIO-insektal zawierający naturalną permetrynę. Źródło: www.gotowidoratowania.pl materiały własne GOTOWI DO RATOWANIA – szkolenia z pierwszej pomocy, kursy pierwszej pomocy dla firm Wrocław.

Ślina kleszczy zawiera substancje o działaniu znieczulającym, więc przeoczenie momentu ukłucia jest wielce prawdopodobne. Najczęściej odkrywamy kleszcza, kiedy jest już wbity w naszą skórę, a niejednokrotnie jest już opity.

1. Przygotuj anatomiczną zakrzywioną pęsetę lub zwykłą (lub dedykowane do usuwania kleszczy urządzenie), środek do odkażania, np. octenisept (lub czysta woda z mydłem, ewentualnie sól fizjologiczna).

2. Chwyć kleszcza tuż przy skórze, za przednią część ciała i zdecydowanym jednostajnym ruchem pociągnij ku górze w kierunku prostopadłym do powierzchni skóry. Staraj się układać narzędzie stycznie do skóry, aby precyzyjnie chwycić kleszcza za główkę.

3. Zdezynfekuj miejsce ukłucia. Dokładnie umyj ręce.

4. W razie potrzeby zabezpiecz miejsce ukłucia małym plastrem lub małym opatrunkiem jałowym.

5. Obserwuj miejsce po ukłuciu. Jeśli wystąpi niepokojąca zmiana, skonsultuj się z lekarzem.

6. Zwróć uwagę czy kleszcz został usunięty w całości.

Na rynku jest dostępnych sporo urządzeń, które ułatwiają usuwanie kleszczy. Specjalne lassa, pompki ssące, pęsety czy „kleszczo-łapki”. Jednak najprostszym narzędziem jest pęseta anatomiczna zakrzywiona. Narzędzie jest tak naprawdę wtórne – nie ważne jest czym usuwasz kleszcze, ale jak to robisz.

Pierwsza pomoc w przypadku ugryzienia przez kleszcza. “Kleszczo-łapki” TICK TWISTER. Źródło: www.gotowidoratowania.pl materiały własne GOTOWI DO RATOWANIA – szkolenia z pierwszej pomocy, kursy pierwszej pomocy dla firm Wrocław.

Kleszcze są nośnikiem dla wielu chorób, jednak w Polsce do chorób najczęściej przenoszonych przez kleszcze należą: borelioza, gorączka Q, tularemia, bartonelloza, babeszjoza, erlichioza, kleszczowe zapalenie mózgu, a także riketsjozy z grupy gorączek plamistych. Zgodnie z danymi epidemiologicznymi, największy oddźwięk i znaczenie mają dwie choroby: borelioza, oraz kleszczowe zapalenie mózgu.

Pierwsze objawy chorobowe mogą pojawić się po około 10 – 14 dniach od ukłucia. Typowym objawem boreliozy są zmiany skórne w postaci pierścieniowatego rumienia wędrującego, który występuje u ok. 40 do 50% chorych. Typowy rumień ma średnicę przekraczającą 5 cm. Początkowo ma on kształt koła o średnicy 1 – 1,5 cm, które się powiększa, blednie od środka i zanika. Rumień nie zawsze jest widoczny. Czasami jest mylony ze śladem po ugryzieniu, otarciem lub uczuleniem. Jednak, jeśli wiemy, że w tym miejscu ukuł nas kleszcz, wszelkie zmiany skórne powinny nas skłonić do szybkiej wizyty u lekarza. Na boreliozę nie ma szczepionki. Boreliozę diagnozuje się w badaniach krwi a rokowania leczenia są dobre – antybiotyki są skuteczne niezależnie od stadium choroby.

Choroba zaczyna się nagle. Przebiega w dwóch fazach. Pierwsza trwa średnio 4 dni, objawia się najczęściej:

Objawy drugiej fazy kleszczowego zapalenia mózgu to najczęściej:

!Nie ma skutecznej szczepionki* zapobiegającej zachorowaniu na boreliozę, jest natomiast szczepienie ochronne przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu. Ponieważ kleszczowe zapalenie mózgu jest chorobą bardzo poważną, której leczenie jest trudne ze względu na brak skutecznych leków przeciwwirusowych, zaleca się wykonywanie szczepień ochronnych, zwłaszcza osobom z dużym ryzykiem zakażenia, tzn. tym, które ze względu na swoją pracę, miejsce zamieszkania lub zainteresowania często przebywają na terenach zielonych, np. w lasach, na łąkach, w parkach itp.

 

*Firmy farmaceutyczne cały czas pracują nad stworzeniem szczepionki chroniącej przed zakażeniem krętkami z rodzaju Borrelia. Obiecującym preparatem wydaje się szczepionka VLA15, nad którą pracują firmy Valneva SE i Pfizer. Jest to aktualnie jedyna szczepionka na boreliozę, która jest badana klinicznie. Szczepionka wykorzystuje technologię mRNA, która jest obecnie wykorzystywana w szczepionkach przeciwko wirusowi SARS-CoV-2. Antygenem znajdującym się w szczepionce jest białko powierzchniowe A (OspA) wyizolowane ze śliny krętków Borrelia burgdorferi. W szczepionce zostało zawartych sześć serotypów tego białka, które są najbardziej rozpowszechnione w Europie oraz Ameryce Północnej. Dotychczasowe badania przedkliniczne oraz kliniczne wykazały wysoką odpowiedź układu odpornościowego oraz duże bezpieczeństwo stosowanego preparatu. Szczepionka VLA15 otrzymała oznaczenie Fast Tract, nadane przez Amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków (FDA). Oznacza to, że prace nad szczepionką są wysokim priorytetem. W 2022 roku mają rozpocząć się badania kliniczne 3 fazy nad szczepionką VLA15 przeciw boreliozie. [Źródło: https://valneva.com/press-release/valneva-and-pfizer-report-further-positive-phase-2-results-including-booster-response-for-lyme-disease-vaccine-candidate/ 2021.]

Mit. Każdy kleszcz przenosi Boreliozę.
Fakt. Około 30% kleszczy w Polsce jest nosicielem krętka borelii.

Mit. Przed Boreliozą można się zaszczepić.
Fakt. Jedyna dostępna szczepionka chroni nas tylko przed odkleszczowym zapaleniem opon mózgowych.

Mit. Samo wkłucie się kleszcza w naszą skórę oznacza natychmiastowe zakażenie.
Fakt. Aby doszło do zakażenia, kleszcz musi pozostawać w skórze od 24-48h.

Mit. Kleszcze skaczą na ofiary z koron drzew.
Fakt. Oczekują na żywiciela na wysokości maksymalnie około 1 metra w zależności od stadium rozwoju.

Mit. Kolor ciemny ubrań odstrasza kleszcze.
Fakt. Kleszcze nie widzą. Do polowania używają zmysłu węchu.

Mit. Kleszcze żyją tylko w lasach.
Fakt. Kleszcze są obecne również w miastach, na skwerach, w parkach miejskich czy trawnikach.

Mit. Pojawiająca się zaraz po ukąszeniu zmiana to rumień wędrujący oznaczający Boreliozę.
Fakt. Natychmiastowe zaczerwienienie to reakcja alergiczna. Rumień wędrujący pojawia się po około 1-2 dniach do nawet 3 tygodni.

Mit. Smarowanie tłuszczem, alkoholem, kremem itp. Powoduje, że kleszcz sam wyjdzie.
Fakt. Jedynym skutecznym środkiem na usunięcie kleszcza jest jego ekstrakcja ze skóry. Stosowanie tłuszczy, przypalanie, alkohol czy inne podobne, mogą spowodować tylko pogorszenie sytuacji.

szkolenia z pierwszej pomocy Wrocław, szkolenia z pierwszej pomocy dla firm Wrocław, kursy z pierwszej pomocy dla firm we Wrocławiu, pierwsza pomoc szkolenia Wrocław, kursy z pierwszej pomocy dla rodziców Wrocław, zaawansowany kurs pierwszej pomocy Wrocław, podstawowy kurs pierwszej pomocy Wrocław