Jak szybko i skutecznie ocenić w pierwszej pomocy stan poszkodowanego?

Jak uzyskać w pierwszej pomocy niezbędne informacje o stanie poszkodowanego? Jak ocenić jego stan, kiedy jest nieprzytomny? Jak sprawdzić, czy oddycha, czy jego drogi oddechowe są drożne? A może jest tylko nieprzytomny i należy ułożyć go w pozycji bezpiecznej? Jak zidentyfikować miejsca urazów czy krwawień? Z pomocą przychodzi nam prosty schemat ABCDE

Postępowanie z poszkodowanym ułatwia przeprowadzenie „badania” według usystematyzowanego i prostego schematu ABCDE. W trakcie „badania” od poszkodowanego lub też osób bliskich zbiera się wywiad, ocenia się również fizycznie jego stan i na tej podstawie podejmuje się dalsze czynności pierwszo-pomocowe.

Ocena stanu poszkodowanego

Według schematu ABCDE będziemy postępować w większości syt. udzielając pierwszej pomocy. Czasami zaczniemy od A i skończymy na C, np. kiedy będziemy mieli do czynienia z poszkodowanym nieurazowym po NZK (nagłe zatrzymanie krążenia) lub osobę, która zemdlała. Czasami przejdziemy cały schemat od A do E w przypadku poszkodowanego urazowego, który jest nieprzytomny i silnie krwawi. Z tego prostego schematu będziemy zatem korzystać i w przypadku syt. związanej z resuscytacja krążeniowo-oddechowa oraz w pierwsza pomoc w krwotoku

Schematem ABCDE oceny stanu poszkodowanego posługują się również zespoły ratownictwa medycznego. W tym przypadku schemat jest bardziej rozbudowany. Na potrzeby oceny stanu poszkodowanego w pierwszej pomocy będziemy posługiwać się jego uproszczoną wersją.

A – airway – Sprawdź, czy drogi oddechowe są drożne, jeżeli nie, udrożnij.
B – breathing – Sprawdź, czy poszkodowany oddycha i jak (ile oddechów na minutę); jeśli nie oddycha, podejmij resuscytacje.
C – circulation – Oceń, czy nie ma krwawień zewnętrznych, jeżeli są, zatamuj je. Sprawdź kolor i temperaturę skóry poszkodowanego i zapewnij mu komfort termiczny.
D – disability – Oceń stan przytomności poszkodowanego, zadając mu proste pytania. Oceń świadomość poprzez skalę AVPU oraz/lub zbierz wywiad SAMPLE.
E –  exposure – ekspozycja poszkodowanego

Pierwsza pomoc – schemat ABCDE w ocenie stanu poszkodowanego

A – airway
Sprawdź, czy drogi oddechowe są drożne, jeżeli nie, udrożnij.

ocena drożności dróg oddechowych – jeżeli poszkodowany jest przytomny i odpowiada logicznie na pytania, świadczy to o zachowanym wydolnym oddechu

u poszkodowanych o ograniczonej świadomości może wystąpić niedrożność dróg oddechowych lub też niewydolność oddechowa mogła doprowadzić do upośledzenia stanu świadomości

działania: rękoczyny udrażniające drogi oddechowe – w pierwszej pomocy – rękoczyn czoło-żuchwa lub wysunięcie żuchwy

Pierwsza pomoc, udrożnienie dróg oddechowych u osoby poszkodowanej

B – breathing
Sprawdź, czy poszkodowany oddycha i jak (ile oddechów na minutę); jeśli nie oddycha, podejmij resuscytacje.

ocena oddechu – patrz, słuchaj, wyczuj – należy policzyć liczbę oddechów

po udrożnieniu dróg oddechowych, oceniamy prawidłowość oddechu przez 10 sekund metodą „patrz, słuchaj, wyczuj”. Patrzymy czy klatka piersiowa poszkodowanego się unosi. Nasłuchujemy wydychanego powietrza z ust poszkodowanego. Staramy się wyczuć wydychane powietrze

zwracamy uwagę na oddechy agonalne

Pierwsza pomoc, ocena oddechu u osoby poszkodowanej

C – circulation
Oceń, czy nie ma krwawień zewnętrznych, jeżeli są, zatamuj je. Sprawdź kolor i temperaturę skóry poszkodowanego i zapewnij mu komfort termiczny.

Pierwsza pomoc, tamowanie krwotoków

D – disability
Oceń stan przytomności poszkodowanego, zadając mu proste pytania. Oceń świadomość poprzez skalę AVPU oraz/lub zbierz wywiad SAMPLE.

A – alert – przytomny, skupia uwagę
V – verbal – reaguje na polecenia głosowe
P – pain – reaguje na bodźce bólowe
U – unresponsive – nieprzytomny, nie reaguje na żadne bodźce

Pierwsza pomoc, ocena świadomości i przytomności poszkodowanego

S – symptomy – Zapytaj, co się stało i jakie dolegliwości ma poszkodowany.
A – alergie – Zapytaj, czy poszkodowany jest na coś uczulony.
M – medykamenty – Zapytaj, czy poszkodowany przyjmuje stale jakieś lekarstwa; postaraj się zanotować te informacje.
P – poprzednia historia/przeszłość – Zapytaj, czy poszkodowany choruje przewlekle.
L – lunch – Zapytaj, kiedy poszkodowany jadł ostatni posiłek.
E – ewentualnie – Zapytaj, czy poszkodowany pamięta okoliczności zdarzenia.

Pierwsza pomoc, ocena stanu poszkodowanego, wywiad SAMPLE

E – exposure
Ekspozycja pacjenta

odsłonięcie i zbadanie innych obszarów ciała w celu odnalezienia urazów, asymetrii, nieprawidłowości

ocena kończyn, poszukiwanie złamań, zwichnięć, skręceń, krwotoków, krwawień, ran, otarć itd.